Yoga Nidra

Yoga nidra is de laatste jaren uitgegroeid tot de meest bekende slaapmeditatie. Satyananda Saraswa, bedenker en naamgever, publiceerde in 1976 het eerste boek over yoga nidra. Het is daarmee een relatief jonge vorm van yoga. Het woord yoga is wellicht misleidend, omdat je niet hoeft te rekken of te strekken. De enige yogahouding die in yoga nidra wordt gebruikt is de ‘savasana.’ Deze houding is niet moeilijk: je gaat zo comfortabel mogelijk op je rug liggen, waarbij de armen en benen enigszins zijn gespreid en het achterhoofd door een kleine verhoging wordt gesteund. Terwijl je onbeweeglijk ligt, luister je een ingesproken meditatie. Je zou het daarom misschien beter een geleide slaap meditatie kunnen noemen, dan yoga.

In 1973, drie jaar voordat Satyananda Saraswati zijn boek publiceerde, maakte ik voor het eerst kennis met yoga nidra. Hoewel ik van 1996 tot 2016 wekelijks meerdere yoga nidra lessen heb verzorgd in Centrum de Roos in Amsterdam, ben ik nooit een ‘blinde volgeling’ van Satyananda Saraswati geweest. Ik erger mij aan zijn spirituele pretenties, wetenschappelijke onwaarheden en pertinente leugens. Zo is leren in je slaap niet mogelijk op een wijze die hij beschrijft, staat een yoga nidra sessie nimmer gelijk aan 4 uur slaap en is het plaatsen van een zaadje in het onderbewustzijn (sankalpa) mij veel te zweverig. Deze onwaarheden, wetenschappelijke onzin en spirituele poeha doen yoga nidra geen goed. Dat is jammer, want in de basis is het een valide, eenvoudige en praktische meditatie. Je kunt yoga nidra heel goed gebruiken als dagelijks herstelmoment en om beter te slapen.

Terug gebracht naar hun essentie kan yoga nidra veel voor iemand betekenen. Zeker voor hen die niet goed slapen. Velen hebben er baat bij, zoals ik in de voorbije 20 jaar heb gezien bij mijn yogaleerlingen. Ook binnen het kader van de slaapcursus die ik in 2011 heb opgericht, is yoga nidra een belangrijk onderdeel bij het verbeteren van de slaapkwaliteit. En dat terwijl de meditaties, eenmaal teruggebracht naar hun eenvoud en essentie, dagelijks 15 tot 30 minuten van je tijd vragen.

In het midden van de vorige eeuw ontwikkelt de Indiase swami Satyananda Saraswati gaandeweg zijn yoga nidra filosofie en oefenpraktijk. Aanvankelijk in Rishikesh, later in Bihar. In deze laatste plaats wordt in 1976 zijn boek over yoga nidra gepubliceerd. Hij presenteert yoga nidra hierin als een nieuwe yogavorm. Nieuw in relatieve zin, omdat hij zich voor een groot deel baseerde op reeds bestaande, eeuwenoude Indiase filosofieën en oefenpraktijken. Hij goot deze in een nieuw jasje naar aanleiding van een aantal persoonlijke, zeer subjectieve ervaringen, die hem op het idee van yoga nidra brachten. Wanneer we deze ervaringen met ons nuchtere verstand bekijken, zijn het niets anders dan regelrechte verzinsels. 

Leren terwijl je slaapt? Volgens Satyananda Saraswati, de bedenker van yoga nidra, is leren in je slaap mogelijk. Helaas is dit niet de enige onwaarheid in Satyananda’s boek over yoga nidra. Zo vertelt Saraswati al op de tweede pagina van zijn boek over een ervaring die door de huidige kennis over slaap als een verzinsel moet worden gelezen. Het betreft zijn verhaal over een jongen die op 21-jarige leeftijd over een ongebreidelde kennis beschikt en vloeiend elf talen spreekt. Volgens Satyananda Saraswati heeft hij hem dit alles, binnen twee jaar, in zijn slaap geleerd.

Kenmerkend voor een rustmoment is het aantal hersenimpulsen varierend van 8 tot 16 per seconde per seconde. Dat is hoger dan tijdens slaap, wanneer het aantal impulsen onder de 8 daalt, maar beduidend lager dan tijdens een activiteit. Een rustmoment is dan ook een fase tussen waken en slapen. Je kunt een rustmoment daarom gebruiken als voorportaal van slaap, maar ook als een zelfstandig herstelmoment gedurende de dag. In dat geval keer je na een yoga nidra slaap meditatie terug naar een toestand van actief wakker zijn.

Wil je het eens proberen? klik dan op onderstaande afbeelding of link.